FINDING BEAUTY IN WHAT’S BROKEN – CÁI ĐẸP CỦA SỰ ĐỔ VỠ
Em hỏi, sao chị cứ dấn thân ghê thế. Em lo cho chị quá! Tôi cười, lá sinh ra, lá sẽ vàng úa, lìa cành, rồi tan vào trời đất. Đời lá, đẹp nhất vẫn là hành trình tan vào trời đất ấy. Lá cứ đẹp, dù trời đất chuyển mùa và sắc lá ngã buồn thu.
Tôi post lên lại, một cái video mà tôi rất thích nói về triết lý kintsugi, hay wabi-sabi – sự khiếm khuyết hoàn hảo mà tôi hay sử dụng trong những bài thuyết trình của mình về cách tiếp cận trong marketing bản địa. Đây là tâm sự của ông Tsukamoto, nghệ nhân kintsugi:
Cái đẹp của những thứ cũ kỹ hay suy tàn. Cái đẹp có giới hạn. Đó là thứ tôi bị hấp dẫn. Kintsugi: nghệ thuật tái tạo đồ gốm đã vỡ bằng vàng 24 carat. Cái gì theo thời gian rồi cũng hết thời. Khi nhìn thấy một vết sẹo, ta vẽ lên nó chút bột vàng và nói “Hãy nhìn vào vết sẹo này. Nó đẹp quá phải không?”
Cách tiếp cận của Kintsugi là tôn vinh vết sẹo trên từng đồ vật, thay vì dấu hay bỏ không xài nữa. Nghệ nhân Tsukamoto, năm nay 72 tuổi, đã theo đuổi nghệ thuật này 45 năm. Triết lý của kintsugi dựa trên nguyên tắc thẩm mỹ mang tên wabi-sabi. Với wabi-sabi, quá trình từ lúc sinh ra đến lúc suy tàn là một hành trình đẹp. Khi các samurai bị thương và bị sẹo, đối với họ đó là niềm hãnh diện và không cần tìm cách dấu diếm. Nên có thể nói, tinh thần samurai nằm trong tâm điểm của tinh thần kintsugi.
Để tái tạo 1 đồ vật có khi cần cả tháng. Nhưng nghệ thuật kintsugi sâu xa hơn là việc sửa chữa đồ gốm. Có lần, tôi có 1 khách hàng sau trận tsunami 2011. Nhà bà bị bão cuốn đi hết. Thứ duy nhất bà có thể cứu là mạng sống của chính mình. Rồi bà quay lại ngôi nhà cũ, tìm thấy một cái dĩa bị chôn đâu đó trong lòng đất, Tôi làm lại cái dĩa cho bà, và nó trở thành thứ duy nhất bà còn giữ lại như một kỷ niệm của cuộc đời mình trước tsunami.
Tsukamoto tin rằng kintsugi cũng giống như hoà bình. Vì cả hai đều bắt đầu bằng đổ vỡ. Chiến tranh là sự huỷ hoại. Và hoà bình không thể tồn tại một mình. Chúng ta làm tổn thương người khác và cũng bị người khác làm cho tổn thương. Vết thương rồi sẽ lành, và đó là khi sự an yên, khi hoà bình tìm đến. Rồi cũng như kintsugi, một cái gì đó mới và rất đẹp được sinh ra từ đổ vỡ.
Một tác phẩm kintsugi nếu đẹp sẽ ra sao? Quan trọng là ta cần phải chà bằng mọi mặt phẳng, rồi sau đó mới bắt đầu qui trình dát bột vàng. Chỗ cần được gắn kết bằng bột vàng rất quan trọng. Qua quá trình này, người ta mới nhận ra rằng cần phải làm gì để hàn gắn một vết thương. Chính việc hàn gắn những vết thương không ai nhìn thấy mới là điều quan trọng nhất. Lịch sử của ta nằm trong vết thương. Đó thật ra chỉ là bằng chứng ta đã sống và trải nghiệm. Cho nên, thay vì nhìn vào vết thương một cách tiêu cực, sao không nhìn thấy sự tích cực? Đó là điều tôi mong muốn mọi người tìm thấy.
Mang vết thương ra dát vàng đi bạn. Kintsugi nó, để thấy chính sự đổ vỡ cũng đẹp một cách huy hoàng, và vết thương quá khứ của mỗi người, đơn giản chỉ là bằng chứng về nét đẹp của lịch sử mà thôi.
Nên tôi dấn thân. Nên tôi chẳng sợ. Vì tôi tìm thấy cả cái đẹp của sự đổ vỡ....