Cách đây 5 tháng, khi Christie’s đấu giá 1 bức tranh kỹ thuật số của tác giả có nghệ danh Beeple, thế giới đổi sang một trang mới về khái niệm “tài sản”. Và lần đầu tiên người ta nhìn thấy ứng dụng đời thường và dễ hiểu nhất của công nghệ blockchain - công nghệ chuỗi khối, công nghệ nền đã của crypto currency - tiền mã hoá hay thường được gọi là tiền ảo như Bitcoin hay Ethereum (ETH).
Với công nghệ nền này, một cách ứng dụng mới đã được tạo ra, cho phép bất kỳ ai có IP - tài sản sở hữu trí tuệ gì, dù là tài sản hữu hình như cái nón, cái bình, tờ poster, hay tài sản vô hình như hình vẽ số, bài nhạc, câu nói cũng đều có thể NFT tài sản đó và có thể mua bán giao dịch trên nền tảng công nghệ blockchain, như cái cách mà bức tranh kỹ thuật số của Beeple đã được bán với giá 69 triệu USD.
NFT là gì và ứng dụng thế nào?
Nếu bạn biết đến tiền ảo, như bitcoin, thì tiền ảo là fungible token, nghĩa là những đồng tiền giống nhau và có giá trị như nhau. Trong khi đó, NFT là non-fungible token, nghĩa là những đồng tiền độc bản, không thể sao chép, và có giá trị hoàn toàn khác nhau tuỳ theo giá trị qui định của người bán và người mua. Ví dụ 1 tấm hình kỹ thuật số bạn tạo ra có thể có giá trị 1 USD và không ai mua, cũng có thể có giá trị 10 ngàn USD vì ai đó thích tài sản này của bạn và muốn mua. Nói là đồng tiền vì nó sống trên blockchain và được tạo ra như cái cách đồng tiền ảo được tạo ra, nhưng tình thật nó là những chiếc certificates - bằng chứng nhận là bạn sở hữu tài sản hữu hình hay vô hình đó, tài sản độc bản, không thể chỉnh sửa hay thay đổi được nhờ vào sự minh bạch của công nghệ blockchain.
Thật ra NFT đã xuất hiện từ những năm 2017 khi người ta mua bán cryptokitties - mèo ảo trên game cùng tên bằng đồng Etherum. NFT hiện đang được tạo và giao dịch nhiều nhất trên nền tảng Ethereum, nền tảng blockchain mở để tạo ra tiền ảo hoặc các ứng dụng phi tập trung khác. Và các loại hình tài sản NFT đang hot nhất là tranh ảnh kỹ thuật số và collectibles - vật phẩm sưu tầm (như nhân vật trong game hay trong phim chẳng hạn). Như vậy, có thể thấy bất kỳ tài sản hữu hình hay vô hình nào cũng NFT được, có thể sở hữu và mua bán được, có thể tạo ra lợi nhuận khi bán và chuyển nhượng sở hữu từ người này sang người khác. Thường thì NFT có giá trị vì tài sản đó có ý nghĩa hay giá trị với bạn, kiểu bạn là fan của ai đó và vì vậy muốn sở hữu tài sàn nào đó có liên quan đến họ chẳng hạn.
Tại sao công nghệ blockchain cách mạng hoá được việc sở hữu tài sản số?
Khi được tạo ra và giao dịch trên nền tảng blockchain như Ethereum, các tài sản được đảm bảo các tính chất như sau:
Immutable - không thể thay đổi được sau khi khởi tạo, và không ai có thể undo - thay đổi, lấy hay xoá sở hữu này của bạn. Cũng không ai có thể tạo ra bản cọpy của tài sản này.
Permissionless - Không cần được duyệt, nghĩa là ai cũng có thể tạo ra bất kỳ tài sản gì trên nền tảng này, và có thể mua bán tài sản số mà không cần phải đi qua bất kỳ một khâu xin phép nào.
Rủi ro có thể xảy ra với NFT:
Ai đó có thể lấy tác phẩm của bạn, mã hoá nó và bán dưới dạng thức NFT mà bạn không biết
Hype - những ai chạm vào, không hiểu rõ, tưởng có thể kiếm lời nhanh, tìm mua NFT giá rẻ với hy vọng bán được giá hời. Nhưng nếu thứ bạn mua chỉ là những thứ vẩn vơ do ai đó tạo ra để lừa bạn kiếm tiền thì bạn dễ dàng bị mất tiền do thiếu hiểu biết. Nên nhớ, Ethereum blockchain là nền tảng mở và ai cũng có thể tạo ra gì đó trên nền tảng này.
Scam - lừa gạt: ai đó có thể tự tạo tài sàn số, tự bán cho một account khác của chính mình để nâng giá thị trường và tạo ra hype - nhu cầu giả để lừa bạn, và vì thấy nó có vẻ hot nên bạn mua với giá cao hơn. Thế là bạn bị lừa.
Cho nên, cuối cùng vẫn phải quay về là hiểu cho đúng và đủ về công nghệ (vì vậy mà mình mới viết cuốn Nym - Tôi của tương lai cho mọi người học đó). Và chỉ có hiểu đúng, hiểu đủ, hiểu rõ, bạn mới có thể khiến công nghệ làm việc cho mình chứ không phải là ngược lại, bị những kẻ lừa đảo công nghệ dắt mũi.
Đây là clip phỏng vấn Beeple khi đấu giá được 69 triệu USD cho tác phẩm của mình trên CNBC cho bạn tham khảo thêm.