Ta đi học để học chữ, để xoá mù chữ. Nhà trường dạy ta 3 chữ R, Read- Đọc, Write – Viết, Arithmetic – Làm toán, những kỹ năng hết sức cứng phục vụ cho thời đại quá khứ, thời đại công nghiệp tập trung giải quyết các vấn đề sản xuất và quản trị. Giờ thế giới chạy như bay vào cuộc cách mạng công nghệ, và bỗng nhiên ta có người máy, trí tuệ nhân tạo, tự động hoá với năng suất và hiệu quả làm việc gấp ta vạn lần. Vậy cuối cùng ta khác gì người máy? Phải chăng những bộ phim viễn tưởng về Rise Of The Machine – Sự trỗi dậy của người máy là đây, và một ngày nào đó ta sẽ trở thành nô lệ? Cái ta học trong trường, 3 chữ R, chẳng thể làm cho ta lớn hơn, vĩ đại hơn, khác biệt hơn người máy được? Nếu là con người, phải chăng điều khác biệt cơ bản giữa ta và người máy nằm ở chính chữ “người”?
Phát biểu tại diễn đàn kinh tế thế giới Davos, CEO của Microsoft nói “human values such as common sense and empathy will be scarce – những giá trị rất người như lẽ thường tình và sự đồng cảm sẽ trở thành hàng hiếm”. Một nghiên cứu của đại học Michigan cho thấy 48% sinh viên ngày nay giảm đi sự quan tâm và đồng cảm với người xung quanh, và 34% không chấp nhận quan điểm của người khác. Hình như con người chúng ta không tương tác với nhau nữa. 87% các bạn trẻ không có nhu cầu tham gia vào câu chuyện đối thoại vì bận lướt điện thoại. Trong thế giới mà ta gọi là “kết nối”, ta, cá nhân ta, gia đình ta, cộng đồng ta chẳng thèm nhìn lấy mặt nhau. 51% các bạn teen thích chat online hơn là gặp nhau nói chuyện. 43% các bạn trẻ từ 18-24 tuổi nghĩ rằng nhắn tin thì cũng y như là gặp nhau nói chuyện mà thôi. Và vì vậy, chúng ta mất dần, mất dần chữ “người”, mất dần giá trị “người” mang đến điểm khác biệt cơ bản nhất giữa ta và máy.
Nhà trường có nên suy nghĩ lại về cách dạy? Sự đồng cảm có nên được đưa vào chương trình giáo dục để chúng ta giữ lại phần “người”? Gần đây, đại học MIT đã đưa ra chương trình “Charm School – chương trình dạy cho các bạn sinh viên sắp ra trường cách tương tác với nhau, tương tác với con người như cách nhìn vào mắt người khác, cách báo tin không tốt mà không làm người đối diện bị sốc…. Tất cả chỉ để giúp cho sự đồng cảm của những người trẻ ưu tú về công nghệ và số hoá cân bằng lại một chữ “người”. Hôm nay ta có nên nghĩ lại về chữ “người” trong chính bản thân mình?
Hay ta mù cảm xúc?