Giờ ai cũng hiểu, những phát minh và cải tiến về tự động hoá, AI – trí tuệ nhân tạo, machine learning (máy học) đang đưa con người qua một miền đất mới. Ở đó, mọi khái niệm được đặt lại. Ở đó, máy đã qua mặt người trong nhiều khoảng liên quan đến hiệu quả, giảm sai sót, cải tiến chất lượng và tốc độ. Theo dự đoán của McKinsey, dù chỉ có 5% công việc sẽ bị tự động hoá hoàn toàn, 30% của 60% loại công việc hiện hữu sẽ áp dụng tự động hoá. Việc gì lập đi lập lại, trong môi trường ổn định có thể tiên đoán trước, liên quan đến thu thập và xử lý thông tin chắc chắn sẽ bị tự động hoá. Điều không tránh khỏi là, việc làm, cách làm việc, cách quản trị nhân sự phải thay đổi hoàn toàn khác đi trong thế kỷ mới.
Nếu hỏi tôi, đứng từ góc độ người làm quản lý, tôi cảm thấy thế nào về tự động hoá. Tình thực, tôi welcome chuyện này. Vì sao? Vì con người xử lý các công việc về dữ liệu và thông tin hay sai sót. Đặc biệt tại Việt Nam, khi sinh viên ra trường không có chút kỹ năng, đến xử lý thông tin trên excel còn không được dạy, thử hỏi mất bao nhiêu thời gian của người làm công tác quản lý phải bỏ tiền bạc, công sức ra mà huấn luyện? Đã vậy, công việc không hiệu quả phần lớn do thái độ và ảo tưởng sức mạnh không hề có, hậu quả của hệ thống giáo dục thành tích, thiếu thực tế, thiếu nền tảng. Tự động hoá, vì vậy, là giải pháp cứu cánh cho doanh nghiệp. Khi việc áp dụng bắt đầu rộng rãi hơn, các bạn chờ xem tôi nói đúng không nhe, ai có thể đều sẽ thay máy vào chỗ của người. Khoẻ, hiệu quả, lại tránh nhiều phiền phức, mệt mỏi khi phải deal với tính xấu, thái độ ảo tưởng của con người.
Vậy những chỗ không thay máy bằng người được, chuyện gì sẽ xảy ra? Đó là nơi mà gig economy – kinh tế free-lance sẽ sinh sôi. Thế kỷ 21, chẳng có công việc gì là ổn định. Mọi công việc đều có thể outsource ra ngoài, sử dụng lực lượng lao động tinh nhuệ, có kiến thức, kinh nghiệm, trải nghiệm, kỹ năng hợp tác tốt. Đó là lý do mà mấy website free-lance phát triển ào ạt. Đó là lý do vì sao mà 30-40% lao động tại các quốc gia phát triển là free-lance. Mà đã là free-lance, thì tôi được chọn. Tự nhiên, thị trường lao động của một loại công việc nào đó mở một phát ra toàn thế giới. Giờ, bạn không cạnh tranh với bao nhiêu đó người cùng loại chuyên môn trong cùng một quốc gia nữa. Giờ, bạn cạnh tranh với bao nhiêu đó người cùng chuyên môn trên toàn thế giới. Ai kỹ năng tốt hơn, ngôn ngữ chuẩn hơn, thái độ tốt hơn, chuyên môn giỏi hơn thì lấy job. Tổ chức công ty nhỏ lại. Tất cả các bộ phận đều có thể outsource ra ngoài. Cho nên, đừng ngồi đó mà thái độ. Lo mà phát triển bản thân để cạnh tranh với thế giới kìa. Và xin lỗi nhe, đừng ảo tưởng sức mạnh Việt Nam ơi, giáo dục nước mình được đánh giá còn đứng sau Lào nữa đó.
Quản trị con người trong thời đại mới là vậy đó. Cái gì máy hoá được người ta sẽ làm. Việc gì không máy hoá được người ta có option đi kiếm người tài trên những platform khu vực và toàn cầu. Nhiều doanh nghiệp vừa tại Việt Nam còn than và nói với tôi, tuyển tụi châu Á cho hiệu quả, lấy thái độ làm việc nghiêm túc của tụi nó trị đám nhân viên Việt Nam. Người Việt mà phải nói thế và làm thế. Họ không phải xấu đâu, là quản trị hiệu quả theo hoàn cảnh của thị trường lao động mới, trong sự vươn lên của thế kỷ máy này.