Người ta nói vậy, rồi mình phản biện lại, đưa ra ý kiến trái chiều thì có gây bất hoà, gây mâu thuẫn hay không? Có bạn hỏi tôi thế.
Khoan khoan. Ý kiến trái chiều chưa chắc là phản biện. Nếu chỉ bất đồng, đưa ra tranh luận trái chiều vì không thích người khác, vì emo, vì ghen ghét hay ego cá nhân, vì thiếu hiểu biết, vv thì không gọi là phản biện. Vậy gọi là rảnh quá kiếm chuyện. Chưa nói thứ người ta nói có thật, có căn cứ hay không. Ngẫm lại mình trước đã.
Phản biện không đơn giản là nói ngược lại một cách bá đạo, vô căn cứ. Tư duy phản biện là cả một quá trình xử lý thông tin từ đầu vào đến đầu ra theo các bước như sau:
1. Acquiring knowledge or information – Thu thập kiến thức hoặc thông tin
2. Comprehending or understanding what you read and hear – Hiểu những gì mình đọc hoặc nghe
3. Applying what you understand to given situations – Áp dụng những gì mình hiểu vào các trường hợp cụ thể
4. Analysing the information that you understand – Phân tích thông tin mà bạn hiểu
5. Synthesing and creatively using what you understand and have analysed – Tổng hợp & sử dụng một cách sáng tạo những gì mình hiểu và đã phân tích
6. Critically evaluating what you understand and have analysed or created – Đánh giá, phê bình những gì mình hiểu và đã phân tích hay tạo ra.
Bao nhiêu đó thứ, chỉ để verify - xác minh thông tin đưa ra, hiểu đúng hiểu đủ, nhìn nó từ góc độ đa chiều để từ đó đưa ra chính kiến của bản thân mình. Tất cả, là giúp cho bản thân chứ mục đích không phải là để mang ra cãi vã. Còn khi cần tranh luận thì phân tích logic và đưa ra nhận định một cách vững chắc nhưng ôn hoà. Vậy nha các bạn trẻ, không có phát ngôn gây bất hoà, mâu thuẫn gì ở đây hết. Sử dụng tư duy phản biện là quá trình gợn đục khơi trong, tự tìm ra góc nhìn cho chính mình thay vì hùa theo đám đông. Người có tư duy phản biện nói một câu là biết là người có tìm hiểu, có nghiên cứu phân tích, có chính kiến, căn cơ và được đánh giá cao. Người không có tư duy phản biện ăn nói như cột bánh tét không chặt, lơ mơ, lỏng lẻo, vô căn vô cứ, nghe không nuốt được. Vậy, thì sao đi làm, hợp tác cộng tác gì? Vậy, thì sao xây dựng sự nghiệp?
Phản biện vì thế là quay về với bản thân, tìm hiểu cho bản thân, đưa ra phân tích và đánh giá cho bản thân. Đừng có suốt ngày mang kiếm ra đường chém người ta. Ở nhà lo mài cho bén tư duy của mình trước đã.