
Trên đời, ngoài những chân lý bất di bất dịch như mặt trời mọc ở phương Đông lặn ở phương Tây, còn lại những thứ con người tự cho là đúng là sai trong thế giới của mình, nói đúng đúng cũng đúng mà nói sai cũng đúng.
Mỗi người chúng ta từ lúc sinh ra đến nay, tuổi thơ khác nhau, trải nghiệm khổ sướng khác nhau, học hành giáo dục khác nhau, môi trường gia đình và hoàn cảnh sống khác nhau. Lớn lên chọn ngành học, chọn công việc, chọn cách sống, chọn giá trị khác nhau để theo đuổi. Trong thế giới riêng và hệ giá trị cúa mỗi người, vì vậy, đúng sai là những khái niệm vô cùng khác. Đó là chưa tính, trong từng ngữ cảnh, nhìn gần khác, nhìn rộng ra khác, nhìn từ góc độ cá nhân khác, từ góc độ tập thể khác, từ quá khứ khác, từ hiện tại khác, từ tương lai khác.
Cho nên, ai cũng đúng khi phân tích dựa trên hành trang, niềm tin, trải nghiệm của cá nhân mình. Cũng vì vậy, đúng cũng đúng mà sai cũng đúng. Đúng sai, nhìn từ những góc độ khác nhau, có khi đúng, có lúc sai. Cũng có khi, lý đúng tình sai. Và cũng có khi, lý sai nhưng tình đúng. Người có một góc nhìn thấy sai, thấy đúng. Người đứng từ nhiều vị thế, góc nhìn hiểu rằng cùng một chuyện có thề vừa đúng vừa sai.
Nhưng nếu nhìn sâu hơn, từ nguyên lý duyên khởi trùng trùng, tất cả, cuối cùng chỉ là một tấm lưới đan xen của nhân sinh muôn kiếp. Vậy, thì sai, đúng, mà cũng không sai không đúng. Có, không, là có hay không? Hay không có có cũng chẳng có không? Hay khi có khi không, khi sai khi đúng, khi chấp thì có khi vô chấp thì không? Khi chấp thì sai, khi vô chấp thì chẳng sai chẳng đúng?
Nên hiểu, thì im lặng không chấp sai chấp đúng. Hiểu, thì lặng im nhận lãnh hết cái sai của nhân loại về mình. Ngoài kia, sai đúng vô thường. Tâm định, vũ trụ này vô chấp.
Comments