Thân chào tất cả các bạn tân sinh viên & chúc mừng các bạn đã đạt được một bước quan trọng trong đời, bước vào ngưỡng cửa đại học.
Xin cho tôi được bắt đầu phần chia sẻ của mình bằng một bức thư do một bạn trẻ 17 tuổi gởi cho tôi gần đây. Trích đoạn bức thư như sau:
“Con đang rất lo lắng cho chính mình, lo lắng ấy nửa thực tế nửa mơ hồ. Ngày nay, cuộc cách mạng 4.0 đang diễn ra như cơn sóng. Cơn sóng này nâng cả thế giới và con thấy mình như một người ngoài hành tinh, đứng trong cơn sóng nhưng chẳng liên quan gì đến nó, buồn quá đúng không cô?”
Khi thế giới chuyển mình trong cuộc cách mạng 4.0, chúng ta bắt đầu nói về những khái niệm công nghệ mới làm thay đổi hoàn toàn thế giới như automation - tự động hoá, AI - trí tuệ nhân tạo, Cloud technology - điện toán đám mây, block chain - tôi còn không dịch được chữ này ra tiếng Việt là gì. Chúng ta bắt đầu nói về mức độ chia sẻ giờ lao động giữa người và máy. Theo diễn đàn kinh tế thế giới, năm 2018 phân công lao động này là người 71% máy 29%. Đến 2025 là khi các bạn ra trường và bắt đầu công việc đầu tiên, tỷ lệ phân công lao động mới là người 48% máy 52%.
Chúng ta cần đặt câu hỏi, nếu máy ngày càng lao động thay người nhiều hơn thì người cuối cùng sẽ làm gì? Nếu AI - trí tuệ nhân tạo có thể làm những thứ được xem là sáng tạo nhất chỉ con người mới có khả năng sáng tạo như vẽ, viết kịch bản phim quảng cáo, sáng tác nhạc, thì các bạn nên chọn nghề như thế nào? Nếu 3 trong số 21 nghề nghiệp hot nhất trong 10 năm tới theo báo cáo của trung tâm.nghề nghiệp tương lai là Data Detective - Thám tử dữ liệu, Cyber city Analyst - Chuyên viên phân tích mạng cho thành phố, hay Man-Machine Teaming Manager - Trưởng phòng kết nối người & máy thì các bạn nghĩ mình sẽ học gì để chuẩn bị cho tương lai phía trước?
Tôi chia sẻ góc nhìn này chỉ để nhắc nhở bản thân và tất cả chúng ta rằng, công việc quan trọng nhất của mỗi người chúng ta lúc này là giữ cho bản thân relevant - còn liên quan đến thế giới của công nghệ, của sáng tạo, của những vấn đề phức tạp mà một người, một nhóm người cùng nghề sẽ không thể nào giải quyết được nữa. Vấn đề phức tạp đòi hỏi sự cộng tác của nhiều người, từ nhiều ngành nghề và văn hoá khác nhau, từ thiết kế, đến kỹ thuật, đến công nghệ, khoa học, sinh học, tâm lý học, kinh doanh, vv cùng xác định vấn đề, cùng xây dựng ý tưởng, thử nghiệm và hoàn thiện giải pháp. Để làm được điều đó, ngoài việc rất giỏi chuyên môn, con người còn cần phải học các kỹ năng thế kỷ 21 như critical thinking - tư duy phản biện, creativity - kỹ năng sáng tạo, communication - kỹ năng giao tiếp, và collaboration - kỹ năng cộng tác.
Để cộng tác với máy và không trở thành nô lệ của máy, ngoài chuyên môn và kỹ năng mềm, con người còn có một sứ mệnh cao cả hơn nữa, đó là rèn luyện để trở nên rất người. Điểm khác biệt giữa máy & người, không phải là sự hơn thua về trí thông minh. Máy đương nhiên có khả năng thu thập và phân tích dữ liệu lịch sử chính xác hơn, nhanh hơn người gấp vạn lần, nhưng máy không biết thấu cảm. Xe tự động không suy nghĩ, cân nhắc về đạo đức, tình cảm, hoàn cảnh, khi phải lựa chọn đâm vào 1 người già hay 1 em bé. Nó chỉ được lập trình để phản ứng thế nào cho tối ưu nhất, giảm thiểu thiệt hại mà thôi. Ta khác máy chỗ nào, nếu không phải là bằng những phẩm chất người nhất? AI cuối cùng xuất hiện trên thế giới phải chăng để nhắc nhở loài người về trách nhiệm làm người?
Tôi chia sẻ tất cả những điều đó, để các bạn thấy rằng, chúng ta đang sống trong môt thế giới bất định, chuyển động hàng giây và thay đổi đến chóng mặt. Chúng ta vừa phải nâng cấp bản thân để cạnh tranh với máy, vừa phải giữ mình rất người để cộng tác với máy. Trong bối cảnh đó, việc học không thể theo cái cách mà chúng ta từng học, giao phó việc thụ động tiếp thu kiến thức từ nhà trường, từ giáo viên và giáo trình cho nhà trường được.
Không còn giáo trình nào cập nhật với sự thay đổi hàng giờ của khoa học & công nghệ. Và vì vậy, học là học cả đời, học không ngừng nghỉ. Học là tự học, học từ nhiều kênh, từ offline đến online. Học là dấn thân vào các dự án để có kinh nghiệm & trải nghiệm thực tế. Học là trở về tìm hiểu bản thân, biết mình mạnh gì yếu gì, muốn gì, hiểu mình đến thế giới này để đóng góp gì, và chuẩn bị hành trang cho hành trình đó từ khi còn sinh viên.
Tôi hy vọng là những chia sẻ chân tình này, từ một cựu sinh viên, sẽ giúp các bạn khó ngủ đêm nay, để đặt lại cho mình những câu hỏi rất mới, rất đời, rất thực tế, rất Việt Nam nhưng cũng vô cùng thế giới. Khi câu hỏi được đặt ra, cũng là lúc các bạn thật sự bước vào một giai đoạn mới trong đời.
Hôm nay là một ngày đặc biệt của các bạn, ngày bước vào trường đại học. Hôm nay là 1 ngày đặc biệt của tôi, là ngày tôi chính thức ra mắt quyển sách thứ 6 của mình mang tựa đề Tôi đi tìm tôi. Tôi mong các bạn sẽ tìm thấy bản thân mình, giữ cho bản thân rất liên quan đến thế giới và thế kỷ bất định này. Chúc các bạn tìm thấy mục đích cuộc đời mình, nuôi dưỡng tinh thần chiến binh để luôn chiến đấu vì những điều tốt đẹp cho hành tinh, cho xã hội, và cho chính loài người trên hành trình phía trước.
Comentarios