Từ khi quay lại Việt Nam, tôi gặp gỡ, hỗ trợ khá nhiều doanh nghiệp vừa & nhỏ, phần lớn trong lĩnh vực B2B, nông nghiệp, bán lẻ, nhượng quyền.... Các bạn tìm đến tôi với đủ thứ câu hỏi, vấn đề về quản trị, từ quản trị tài chính, nhân sự, bán hàng, marketing đến quản trị quan hệ với nhà đầu tư hay đồng sáng lập. Vấn đề các bạn đặt ra thì nhiều lắm, đa dạng đa sắc màu. Có cả những câu hỏi ngô ngây của người thừa tâm huyết, thiếu thực tế.
Tôi ít khi trả lời thẳng vào vấn đề các bạn hỏi, vì thật ra những vấn đề như thế chỉ là hệ luỵ của sự thiếu hiểu biết về bức tranh toàn cảnh, thiếu khả năng sắp cờ đánh cờ, thiếu trải nghiệm của một chiến binh chuyên nghiệp. Khuyên gì, rốt cuộc cũng chỉ là ống nước bị bể, bịt đầu này, xì đầu khác. Tất cả câu hỏi, tôi qui về 3 vấn đề khi đưa ra lời khuyên.
1. Focus on what you’re good at - Tập trung vào thế mạnh của bản thân. Bạn giỏi gì? Giỏi gì thì tập trung làm chuyện đó. Còn lại, tìm người đồng hành giỏi hơn mình để collab - cộng tác đúng thế mạnh mà làm. Đừng làm tán loạn phí sức phí nguồn lực và thời gian khi bản thân thiếu kiến thức, kỹ năng về chuyên môn đó. Cũng đừng đi tìm cố vấn, săn nhân sự chuyên nghiệp về chỉ để cố gắng chứng tỏ mình đúng họ sai, cách làm cũ mới là phù hợp nhất. Tôi thấy nhiều chủ doanh nghiệp bị vướng vào hành vi này, và đây cũng là lý do vì sao tôi không nhận bất kỳ dự án tư vấn nào tại Việt Nam. Hổng lo nghe và làm. Toàn là tìm cách chứng minh người ta sai không à. Ủa, vậy đi kiếm đi mời người ta chi trời? Túm lại, phần lớn DNVVN tại Việt Nam mạnh về sản phẩm, thường là nhờ ngành nghề truyền thống hay nghề dạy nghề. Nếu biết đó là điểm mạnh của mình thì nên tập trung làm tốt hơn, sáng tạo hơn, chuẩn hơn theo chuẩn quốc gia và quốc tế. Còn lại, hãy tìm người đồng hành và hãy học cách tin tưởng họ.
2. Rethink your business model - Tái tư duy mô hình kinh doanh: thường thì DNVVN do thiếu trải nghiệm đa ngành hay quốc tế và thiếu kiến thức tech nên khá bị đóng khung về kênh vả cách tiếp cận khách hàng. Việc này dẫn đến tình trạng kinh doanh theo phương thức truyền thống, lối mòn, lạc hậu và có phần bảo thủ. Không cập nhật đủ và kịp nên không có sự chuẩn bị và đầu tư cho tương lai. Không có kiến thức về công nghệ và mô hình mới nên hoàn toàn bị mắc kẹt trong quá khứ. Lẽ ra, đây mới là thứ cần hỏi và được hướng dẫn, vì mô hình kinh doanh mới cần tư duy khác, nhân sự khác, cách vận hành khác, cách tổ chức quản trị khác. Những hiểu biết của quá khứ trở nên irrelevant - không liên quan. Trước hết phải bắt đầu từ mô hình kinh doanh, rồi mới xếp cờ về tổ chức.
3. The biggest problem is you: tôi luôn nhắc lại câu này với các chủ DNVVN, vấn đề lớn nhất của doanh nghiệp bạn chính là bạn. Khi bạn thiếu kiến thức quản trị, điều hành, thiếu khả năng tư duy chiến lược và kiến tạo tương lai, bạn chính là nút thắt cổ chai cho sự phát triển của doanh nghiệp mình. Khi bạn tổ chức, điều hành một cách tiểu thương, làm sao có thể expect chuyện doanh nghiệp của mình chuyên nghiệp? Khi bạn đưa ra quyết định một cách cảm tính, không dựa trên số liệu dữ liệu, hoàn toàn thiếu tính khách quan, làm sao có thể scale up - phát triển doanh nghiệp nhanh chóng và to lớn hơn? Khi người chủ doanh nghiệp không lớn, làm sao doanh nghiệp lớn? Cho nên, the biggest problem is you! Vấn đề lớn nhất của doanh nghiệp bạn chính là bạn. Face it! Đừng tránh né! Chớ đổ thừa! Cũng thôi thôi bỏ qua mớ tự ái hão. Nếu biết là vấn đề, hãy lo đi học. Hãy tìm mentor và mở óc mở não ra mà học. You are the biggest problem!
Cho nên, tất cả mọi con đường rồi cũng sẽ về La Mã. Hỏi linh tinh, tán loạn thật ra qui về cũng chỉ mấy vấn đề nền tảng mà thôi. Khi không có và không xây nền tảng tốt thì, xông vào giải quyết sự vụ lòng vòng chẳng giúp gì cho bạn cả.