Tôi hay quan tâm đến giới trẻ, thích tìm hiểu xem họ nghĩ gì, làm gì, và đang hướng về đâu. Vậy cho nên đi đến nơi nào, tôi cũng hỏi chuyện về giới trẻ. Rồi bối rối vì dừng chân ở bất kỳ nơi nào tại mười mấy quốc gia châu Á mà tôi đã đi qua, ở đâu giới trẻ cũng sử dụng một ngôn ngữ chung, K-drama và K-pop. Biên giới quốc gia mờ ảo. Có những vùng đất văn hoá trải dài khắp bốn biển năm châu. Annyeong-haseyo!
Soft power
Trong thế giới chính trị và ngoại giao, có một cái ý niệm gọi là “Quyền lực mềm” (soft power). Quyền lực mềm là ý niệm được Joseph Nye đưa ra vào cuối những năm 1980, được định nghĩa như là khả năng ảnh hưởng hành vi của người khác bằng cách kết nạp họ thay vì ép buộc họ. Nói một cách bình dân là dụ dỗ đó, thay vì là bắt buộc, là một cách để làm cho người khác tự nguyện theo mình.
Năm 2012, Học viện chính phủ (Insitute for Government) công bố danh sách những quốc gia có sức mạnh dụ dỗ ghê gớm nhất thế giới dựa trên 5 yếu tố: kinh tế / sáng tạo, chính phủ, ngoại giao, giáo dục, và văn hoá. Hàn quốc xếp hạng thứ 11 trên thế giới và hạng thứ 2 tại khu vực châu Á (sau Nhật)
Năm 2013, học viện Elcano công bố báo cáo những quốc gia có sự hiện diện toàn cầu (The Elcano Global Presence Index), dựa trên việc định vị hiệu quả và sức ảnh hưởng của quốc gia đó trên tầm thế giới. Hàn quốc xếp hạng thứ 14 trên thế giới và thứ 2 trong khu vực châu Á (sau Trung quốc).
Năm 2014, một báo cáo khác của Portland, kết hợp với Facebook và ComRes, công ty chuyên nghiên cứu thái độ người dân trên toàn thế giới, công bố danh sách 30 quốc gia có quyền lực mềm lớn nhất thế giới và Hàn quốc nằm trong top 20.
Ảnh: Seoul, Hàn quốc
1950-1953, Hàn quốc lảo đảo bước ra khỏi chiến tranh. Đến năm 1965, GDP của quốc gia còn thua cả Ghana là một quốc gia nghèo khó tại Tây Phi. Vậy mà đến 2015, Hàn quốc sở hữu một nền kinh tế đứng thứ 13 trên thế giới (Tổng GDP 1.77 triệu triệu đô la). Ở châu Á thì chỉ đứng sau ba đại gia là Trung quốc, Ấn độ, và Nhật bản. Đừng quên họ chỉ có 50.4 triệu dân, nói về sân số là thị trường đứng thứ 29 trên thế giới và thứ 11 trong khu vực. Quyền lực mềm?
Nhìn không ra
Do ảnh hưởng phim, nhiều người châu Á chọn Hàn quốc làm nơi giải phẫu thẩm mỹ để trở nên giống ngôi sao Hàn quốc. Công nghệ giải phẫu ở đây chắc là siêu tốt, khiến có người không qua được cửa khẩu hải quan. Hình passport một nơi, người thật thì một nẻo. Cũng vì vậy, hiện nay các bệnh viễn thẩm mỹ phải phát hành bằng “đã qua giải phẩu thẩm mỹ”, có đóng dấu, có ghi rõ ràng tên họ người giải phẫu và số passport, đề phòng hải quan giữ lại.
Ảnh: khu mua sắm Myeongdong, Seoul
Hallyu
1948, có một câu phát biểu làm thay đổi vận mệnh Hàn quốc.
“… Tôi muốn đất nước chúng ta trở thành đất nước tươi đẹp nhất. Điều đó không có nghĩa là trở thành đất nước hùng mạnh nhất. Khi đã cảm nhận được nỗi khổ bị xâm lăng, chúng ta không nên lại đi xâm chiếm đất người. Chỉ cần giàu có để cuộc sống được thoải mái. Chỉ cần mạnh mẽ để có thể tự bảo vệ. Điều duy nhất tôi mong muốn hơn bất kỳ điều gì khác là sức mạnh của một nền văn hoá. Sức mạnh văn hoá làm cho chúng ta hạnh phúc và mang đến hạnh phúc cho nhiều người khác…”
Đó là câu phát biểu trong quyển tiểu sử của Kim Gu, lãnh đạo của phong trào độc lập Hàn quốc.
Ảnh: Jeju Island – một trong những điểm đến “trăng mật” nổi tiếng thế giới
Chuyện kể rằng năm 1994, tổng thống Kim Young-Sam đọc một bản báo cáo cho thấy doanh thu xuất khẩu của phim Jurassic Park, đạo diễn Steven Spielberg, đạt doanh thu 63 triệu đô la tại thị trường quốc tế, nghĩa là bằng với doanh thu xuất khẩu của 1.5 triệu chiếc xe hơi Huyndai. Rồi chính phủ Hàn quốc bắt đầu chuyển hướng, đầu tư 1% ngân sách quốc gia vào văn hoá, thành lập những uỷ ban để xúc tiến & phát triển K-pop, và xây dựng hàng loạt các khoa văn hoá chuyên nghiên cứu và đào tạo tại các trường đại học. Họ cũng không quên lôi kéo các “chaebols” (đại gia đình nắm giữ những tập đoàn lớn như Samsung, Daewoo…), đầu tư và hỗ trợ tài chính cho những dự án K-pop lớn. Một tỷ đô la ngân sách chính phủ để đầu tư vào văn hoá. Con số đó gấp 20 đến 30 lần ngân sách các nước trong khu vực. Họ mở màn công nghệ văn hoá.
Tháng 2/2000, H.O.T trở thành nhóm nhạc K-pop đầu tiên biểu diễn ở nước ngoài. Chương trình bán hết vé tại Bắc Kinh, Trung quốc.
Năm 2002, ca sỹ K-pop BoA phát hành album “Listen to My Heart” (Lắng nghe tiếng trái tim) và là ca sỹ Hàn quốc đầu tiên bán 1 triệu CD ở Nhật.
Cũng năm 2002, bộ phim Hàn quốc “Winter Sonata” (Bản xô nát mùa đông) chinh phục khán giả châu Á. Chỉ tính ở Nhật đã thu về doanh số bán DVD và tiểu thuyết là 3.5 triệu đô la. Đến nỗi thủ tướng Nhật lúc đó, Junichiro Koizumi phải than là vai nam chính của Winter Sonata còn nổi tiếng hơn là thủ tướng. Những bô phim sau đó như Dae Jang Geum, Full House đều liên tiếp gây tiếng vang tương tự.
Ảnh: Winter Sonata (Bản xô nát mùa đông) – một trong những bộ phim làm nên tên tuổi của K-drama
K-pop và K-drama lan toả không ngừng từ đó, phủ sóng cả châu Á, vươn dài đến châu Âu, châu Mỹ, châu Phi và ngay cả Trung đông. Cả thế giới ôm Hàn quốc vào lòng. Quyền lực mềm!
Tháng 5/2012, chính phủ Hàn quốc tổ chức một buổi hoà nhạc K-pop mở đầu cho chính sách ngoại giao Hallyu. Hallyu – Dòng chảy Hàn quốc. Nó len lỏi và thấm sâu vào đời sống văn hoá của hàng tỷ con người. Đó mới thật sự là sức mạnh quyền lực!
Hallyu & lãnh đạo
Năm 2005, cựu chủ tịch Trung quốc Hu Jintao tuyên bố rất tiếc là ông quá bận không xem hết được bộ phim Dae Jang Geum, bộ phim đã thu hút gần 180 triệu người xem trên đại lục. Hai năm sau, thủ tướng Wen Jiabao phát biểu Hallyu là văn hoá đã thu hút đông đảo người dân Trung quốc và ông tin rằng Hallyu góp phần không nhỏ vào tình hữu nghị của cả hai nước. Tháng 8/2008, diễn viên đóng vai nữ chính của Dae Jang Geum, Lee Young-ae, được mời dự bữa tiệc tối với cựu chủ tịch Trung quốc Hu Jintao và chủ tịch nước Hàn quốc Lee Myung-bak.
Bộ ngoại giao Nhật bản cho biết Hallyu đã tạo ra sự trao đổi văn hoá giữa hai nước. Fan của Hallyu có cả cựu phu nhân tổng thống Miyuki Hatoyama và phu nhân tổng thống đương thời Akie Abe.
Trong một buổi trao đổi song phương giữa tổng thống Hàn quốc Park Geun-Hye và tổng thống Mỹ Obama, ông Obama cho rằng Gangnam Style của Psy là minh chứng về sức lan toả của văn hoá và dòng chảy Hàn quốc.
Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Anh Hugo Swire trong một buổi gặp mặt với các nhà ngoại giao Hàn quốc đã công nhận rằng ngành âm nhạc Hàn quốc mang đẳng cấp quốc tế.
Lãnh đạo quốc tế nào cũng nhắc đến Hallyu. Lợi hại!
Trích chương 12 - Sức mạnh văn hoá - Quảy gánh băng đồng ra thế giới - Tác giả Nguyễn Phi Vân
Comments