Các đây mấy ngày, đọc một bài báo trên CNN mang tựa đề “Why Egypt is asking its people to eat chicken feet - Tại sao Ai Cập lại khuyên người dân nên ăn chân gà”. Chân gà, dù là món ăn rất được ưa chuộng trong văn hoá Trung hoa, kiểu chân gà hấp tàu xì thì không có nhà hàng dimsum nào mà không có. Hay như trong ẩm thực đường phố mình thì chân gà hấp hành, ngâm sả ớt hay chân gà nướng thì toàn là món bắt bia. Nhưng trong con mắt của các nước phương Tây, chân gà là loại nguyên liệu bỏ đi, là thứ rẻ tiền và thấp kém nhất của con gà thịt. Cho nên, khi kêu ăn chân gà nghĩa là kinh tế phải be bét lắm rồi, tiền bạc phải chật vật lắm rồi, không còn cửa binh nữa rồi, là lựa chọn “cúng kuồi” rồi mới phải thế. Và đó, là câu chuyện thời đại chân gà để nhắc nhớ tất cả chúng ta rằng, cả thế giới đang rơi vào tình trạng suy thoái, khủng hoảng kinh tế trầm trọng. Và dù bài báo này đang nói về hiện trạng “chân gà” của Ai Cập, nhưng đó là ví dụ sinh động cho tình hình suy thoái kinh tế diện rộng trên toàn thế giới.
Thuỷ triều có khi lên lúc xuống, văn minh nhân loại khi vực tối lúc hoàng kim, chân gà có lúc sang khi bần, và cuộc đời của mỗi con người chuyện thường tình lúc lên voi xuống chó. Tất cả âu cũng là qui luật tự nhiên, không có gì quá ngạc nhiên, up rồi sẽ down, lên rồi cũng xuống, không có gì cần hoảng loạn. Vấn đề đơn giản chỉ là, ta đối diện làm sao với hoàn cành đó, ta chuyển động thế nào trong tình huống đó, và ta cần lưu ý hay ưu tiên gì cho thời đoạn đó. Ngoài kia càng hoảng loạn, trong này càng phải tĩnh lặng. Thế giới càng rối bời, tâm trí ta càng phải trong veo, trong suốt như pha lê, nhìn tận đáy, thấy tận ngọn. Có thế, con người mới có thể vượt qua thời đoạn khủng hoảng này một cách thuận lợi, bảo toàn, và thành công hơn.
Năm Quý Mão cũng là năm mà nhân loại trên diện rộng bước vào thời đại chân gà, và cuộc khủng hoảng toàn cầu này đương nhiên sẽ không chừa Việt Nam. Cùng lúc, chính trường bất ổn, kinh tế rối loạn, việc làm cắt giảm, lạm phát khó lường. Những ảnh hưởng vĩ mô này sẽ ảnh hưởng tất cả mọi người, mọi nhà, không chừa một ai, bất kỳ tầng lớp nào dù là lao động hay trí thức, dù là làm chủ hay làm thuê. Sự bất ổn về kinh tế, chính trị sẽ kéo theo nhiều bất ổn về xã hội, khi có nhiều người mất job, mất kế sinh nhai, mất thu nhập và khả năng sinh tồn, mất luôn khả năng mượn và trả nợ. Khi bị ép vào đường cùng, họ, những con người bần cùng nhất ở đáy xã hội, sẽ làm liều. Mà khi đã là chuyện sống còn, thì cái mode sinh tồn của bên trái chữ người nó sẽ phải kích hoạt, phần con sẽ phải lấn át, mọi luân thường đạo lý xinh đẹp trong thời bình sẽ trở nên vô nghĩa. Trong thời khắc sống còn, người ta chỉ có 1 con đường: sống, và bất chấp để còn tồn tại. Tệ nạn xã hội vì vậy sẽ mọc lên như nấm sau mưa. Khi mất chữ người, vì chuyện sống còn, thì đâu có chuyện gì mà người ta không dám làm, không có chuyện gì quan trọng hơn là những nhu cầu vật lý và cơ bản nhất. Trong thế vỡ trận đó, mình cần phải làm gì? Chia sẻ với các bạn những điều tôi tự nhắc nhở mình, để các bạn tham khảo nhé.
Năm của sự tập trung
Khi vạn sự thuận lợi, mọi thứ dễ dàng, người ta tập trung vào phát triển ý tưởng mới, sản phẩm mới, ngành nghề mới, mô hình kinh doanh mới, vv. Khi những cái cũ, đang có vẫn chạy tốt, vẫn đổ tiền đạt lợi ầm ầm thì hưng khí dâng cao, việc mở rộng bốn phương tám hướng là điều tất yếu. Tuy nhiên, khi vận hạn gõ cửa, khó khăn tứ bề, bảo toàn và tồn tại là chiến lược thì cách tiếp cận đương nhiên phải khác. Đây là lúc ai cũng phải tém tém lại, dẹp bớt ba thứ chưa tới đâu, gác lại những dự định còn đang dở để tập trung hết sức vào cái mình đang có, đang vận hành tốt, đang nuôi sống tổ chức, đang là mạch máu nuôi dưỡng cơ thể. Tập trung vào đó, chăm sóc nó, bảo vệ nó, tăng sức đề kháng cho nó, tạo mọi điều kiện cho nó lớn lên, cao hơn, mạnh lên, và nếu có thể thì đẩy nó tới những level khả thi nhất.
Mọi sự lan man, thử sức ở các lĩnh vực mới, lạ, chưa biết tới đâu, được thì tốt không thì thôi nên tạm gác lại, ưu tiên tập trung nguồn lực vào cái cốt lõi, cái chuyên nghiệp, thứ mà mình giỏi nhất, hay nhất, xịn nhất, và biến nó thành điểm khác biệt xuất sắc nhất, giúp ta giữ vị thế có số má, dẫn đầu. Dù bạn đang ở đâu và làm gì, nên ghi nhớ điều này, và nên dành thời gian cho bản thân, ngồi xuống và viết ra những thứ mình đang làm, rồi chia chúng ra thành phe cốt lõi và phe “nice to have - được thì cũng vui”. Một khi đã rõ đâu là đâu rồi thì bạn cũng hiểu ra mình cần tập trung ở phe nào trong năm này, trong tình hình và thế trận này.
Năm chăm sóc sức khoẻ tinh thần
Khi tứ diện sở ca, tinh thần sa sút vì thế vỡ trận, thì người ta không chết vì đang thua, đang khó, đang bị bao vây. Người ta chỉ chết vì tinh thần sa sút. Lật lại điển cố tứ diện sở ca để nhắc nhớ trong khó khăn, tinh thần mới là quan trọng nhất. Hạng Vũ dù bị vậy tứ bề vẫn không nhụt chí, nhưng khi nghe những bài ca ai oán gợi nhớ quê hương thì quân sỹ nhụt chí, đào ngũ bỏ chạy, tinh thần chiến đấu tan tành, rồi không đánh mà thua. Cuộc chiến không thắng ngoài trận mà thắng trong tư tưởng là như vậy. Khi tinh thần vững vàng, không khó khăn nào chẳng vượt qua. Nhưng một khi tinh thần đã gục ngã rồi, hoang mang chán chường rồi, thì dù chuyện chẳng có gì vẫn trở thành quá sức.
Thời đại chân gà là như thế. Chân gà có thể được tôn vinh là đặc sản nơi này, nhưng lại là sự bần cùng của nơi khác, tất cả tuỳ thuộc góc nhìn. Khi tinh thần vững, chân gà hấp tàu xì là thứ xuất sắc. Khi tinh thần dao động, bất an, chân gà là nỗi cùng cực, nhục nhã, cạn kiệt khi phải chấp nhận cho vào mồm thứ thấp kém và rẻ tiền nhất trong đời. Cho nên, vấn đề chưa bao giờ là chân gà. Vấn đề là sức khoẻ tinh thần của bạn. Bạn ổn, thì chân hay không chân gà cũng chẳng ảnh hưởng gì. Qui luật up down của tự nhiên thôi mà, sau cơn mưa trời lại sáng, mà đôi khi còn có cả cần vồng nữa. Cho nên, người sức khoẻ tinh thần tốt thì tích cực, nhìn thấy cơ hội, tập trung vào những điều khả thi. Còn kẻ đã đâm đầu vào hẻm cụt rồi thì có rọi đèn cũng không nhìn thấy đường quay lại. Quý Mão là năm như thế. Nếu biết quay về lo cho bản thân, chăm sóc tinh thần cho bản thân, và nhận trách nhiệm đó vào mình cơ, chứ không mong cầu vào ai khác tới đây cứu vớt, thì bạn sẽ lướt qua năm chân gà một cách dễ dàng.
Năm của sự học
Khi cắt bớt mọi sự lu xu bu khác trong đời để tập trung, bạn sẽ tìm ra thời gian để phát triển bản thân mình. Trong những thời cuộc suy thoái, khủng hoảng, luôn là lúc tốt nhất để học. Học gì cũng được, môn nghệ thuật mới, chuyên môn mới, kỹ năng mới, khám phá những mảnh ghép mới giúp cho mình bình tĩnh hơn, cân bằng hơn, hạnh phúc hơn, vv. Học gì mới cũng giúp cho não tạo ra những liên kết tế bào thần kinh mới, giúp bạn nhạy bén hơn, sáng tạo hơn, sắc sảo hơn. Hơn nữa, khi dành thời gian cho sự học, bạn sẽ bớt đi thời gian tiếp xúc với những thứ tiêu cực, rác rưởi mạng xã hội, hay lò dò vào những trò mèo đầy rẫy trong thiên hạ. Học là lúc bạn vừa phát triển bản thân, phát triển trí não, rèn luyện sự tập trung, giữ cho tinh thần tích cực, năng lượng sáng trong, vừa là sự chuẩn bị hay ho nhất cho những cơ hội mới sau một thời biến động.
Cho nên, dù là thứ gì bạn muốn học trước giờ mà chưa sắp xếp được thời gian, chưa đưa vào diện ưu tiên, chưa cảm thấy cần thiết, chưa mạnh dạn quyết định thì Quý Mão là năm không cần phải suy nghĩ thêm nữa. Giờ ghi xuống 3 thứ bạn muốn học liền, rồi xếp thứ tự ưu tiên 1, 2, 3, xong nghiên cứu cách học sao cho hiệu quả nhất. Nếu có thể, hậu bắt đầu ngay hôm nay, không thì đưa cho mình 1 chiếc deadline của ngày hết Tết mà khởi động.
Thời nào cũng vậy, và thời chân gà cũng vậy, cứ bình tĩnh đón nhận nó, sắp xếp cách tiếp cận phù hợp và quan trọng là làm những thứ mình đã sắp xếp một cách quyết liệt, thì thời nào thế nào rồi cũng sẽ qua thôi. Năm mới, chúc cả nhà luôn bình tĩnh, vững vàng để bước vào và bước ngang qua một năm chân gà một cách bình an, thoải mái, và vui vẻ nhất.