Câu trả lời cho “cuộc sống, vũ trụ và mọi thứ” là con số 42

Khi xem phỏng vấn Elon Musk, khi nhận câu hỏi về quyển sách có tầm ảnh hưởng lớn nhất đến ông là gì, ông trả lời rất nhanh là cuốn “The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy” của Douglas Adams, tạm dịch “Cẩm nang du hành xuyên thiên hà”. 

Đây là là một tiểu thuyết khoa học viễn tưởng hài hước, kể về Arthur Dent — một người đàn ông bình thường may mắn thoát khỏi sự hủy diệt của Trái Đất và bị cuốn vào một hành trình hỗn loạn xuyên khắp vũ trụ. Cùng với người bạn ngoài hành tinh Ford Prefect và dàn nhân vật lập dị, Arthur liên tục đối mặt với những công nghệ kỳ quặc, các thế lực cầm quyền kém năng lực và những triết lý phi lý mang tính châm biếm xã hội loài người. Thông qua giọng văn dí dỏm và trào phúng, cuốn sách khám phá các chủ đề về ý nghĩa, quyền lực và sự nhỏ bé của con người, đồng thời nổi tiếng với việc đưa ra câu trả lời cho “cuộc sống, vũ trụ và mọi thứ” là con số 42

Trong The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy, con số 42 được tiết lộ là “câu trả lời cho Câu hỏi Tối thượng về Cuộc sống, Vũ trụ và Mọi thứ”, do siêu máy tính Deep Thought tính toán sau 7,5 triệu năm xử lý, nhưng rồi mọi người nhận ra rằng không ai thực sự biết câu hỏi tối thượng đó là gì. Vì vậy, 42 không mang một ý nghĩa cụ thể nào mà được xây dựng một cách cố ý phi lý, như một cách Douglas Adams châm biếm việc con người thường ám ảnh với những câu trả lời dứt khoát trong khi lại chưa hiểu đúng câu hỏi, rằng vũ trụ có thể không hề mang đến những lời giải thích đơn giản hay đầy ý nghĩa, và rằng “ý nghĩa sâu xa” nhiều khi chỉ là sự gán ghép chủ quan của con người. Sau này, Adams cũng xác nhận ông chọn số 42 đơn giản vì nó nghe bình thường và buồn cười, qua đó nhấn mạnh rằng con số này thực chất là một trò đùa về nỗi ám ảnh của nhân loại trong việc đi tìm ý nghĩa tối hậu.

Bài học rút ra từ cuốn sách này là, khoan đi tìm câu trả lời khi bạn còn chưa biết cách đặt câu hỏi đúng. Câu trả lời có chất lượng hay không phụ thuộc vào cách bạn đặt câu hỏi, mà muốn đặt câu hỏi đúng thì phải có kỹ năng, phải học và rèn luyện chứ không phải tự nhiên mà biết. Trong đời, tôi đã nhận rất nhiều câu hỏi. Có câu hỏi đọc xong không muốn trả lời. Có câu hỏi nghe xong phải thốt lên, “Vây mà cũng hỏi nữa sao?”. Rất nhiều câu hỏi đặt ra vì người đặt câu hỏi quá lười suy nghĩ, không buồn nhích ngón tay để tự mình tìm hiểu trên mạng đầy thông tin và có sẵn câu trả lời, hoặc có khi họ chỉ lười suy nghĩ, quăng câu hỏi cho ai đó chỉ để bản thân khỏi phải mất công tìm tòi, suy nghĩ, tư duy. Cũng có câu hỏi mơ hồ, loanh quanh, chung chung đọc xong không biết trả lời ra sao vì nó quá lòng vòng. Cũng có người nói là muốn đặt câu hỏi nhưng nói vòng vo mãi mấy phút sau vẫn không biết câu hỏi là gì. Mà câu hỏi đặt không đúng, không rõ ràng, không đúng trọng tâm thì tìm đâu ra câu trả lời? 

Hơn nữa, đây lại là thời đại AI, nghĩa là ai biết đặt prompt - câu hỏi, đề bài càng tốt thì AI trả lại câu trả lời càng liên quan và chính xác. Thành ra, khoan vội vã đi tìm câu trả lời. Trước hết bạn cần học cách đặt câu hỏi. Vậy đặt câu hỏi như nào cho nó liên quan và hợp lý đây? Bạn có thể tham khảo 8 nguyên tắc sau đây:

1. Xác định rõ mục tiêu

Trước khi đặt câu hỏi, hãy làm rõ bạn muốn đạt được điều gì: đưa ra quyết định, tìm kiếm insight, kiểm chứng hay hành động. Mục tiêu mơ hồ sẽ dẫn đến câu trả lời mơ hồ.

2. Đặt vấn đề, không chỉ nêu triệu chứng

Tránh những câu hỏi bề mặt. Thay vì hỏi “Tại sao việc này không hiệu quả?”, hãy hỏi “Đang có những giả định nào trong cách giải quyết vấn đề hiện tại cần xem lại?” 

3. Cung cấp bối cảnh và ràng buộc

Nêu rõ thông tin nền, phạm vi và các giới hạn (thời gian, ngân sách, đối tượng…). Điều này giúp câu trả lời trở nên chính xác và có thể hành động.

4. Dùng câu hỏi mở để khám phá

Những câu hỏi bắt đầu bằng như thế nào, tại sao, điều gì sẽ khuyến khích tư duy sâu hơn, giúp tìm ra nguyên nhân gốc rễ và các lựa chọn thay thế.

5. Tránh câu hỏi dẫn dắt hoặc thiên lệch

Đừng lồng sẵn câu trả lời bạn mong muốn vào câu hỏi. Cách diễn đạt trung lập sẽ mang lại góc nhìn trung thực và giá trị hơn.

6. Làm lộ rõ các giả định

Câu hỏi hay chỉ ra những định hướng, ví dụ:“Điều gì phải đúng thì chiến lược này mới thành công?”“Điều gì sẽ chứng minh rằng chúng ta đang sai?”

7. Hướng tới việc ra quyết định

Một câu hỏi tốt giúp bạn tiến gần hơn đến hành động:“Chúng ta cần thông tin gì để ra quyết định?”“Nếu phương án này thất bại, bước tốt nhất tiếp theo là gì?”

8. Liên tục tinh chỉnh câu hỏi

Câu hỏi đầu tiên hiếm khi là câu hỏi tốt nhất. Hãy dùng mỗi câu trả lời để làm sắc nét hơn câu hỏi tiếp theo.

42 - một con số không có ý nghĩa gì cả chắc chắn sẽ không phải là điều mà chúng ta đang đi tìm. Hy vọng là qua bài học trong cuốn sách này, bạn sẽ biết cách đặt câu hỏi trước khi cắm đầu và mải mê tìm kiếm điều mình còn chưa rõ câu hỏi chính xác mà bản thân cần đặt….