Tận lực rồi move on

Sự thật là không ai trên đời này làm gì cũng giỏi, cũng thành, cũng đạt. Ông bà mình nói rồi, trên đời 10 chuyện thì hết 8 chuyện bất như ý. Hồi trẻ, mình hay cố chấp, một phần vì thật sự mong muốn giúp một ai đó, phần khác vì trẻ người non dạ, cứ nghĩ là mình năng lực ghê gớm lắm, có thể ảnh hưởng và thay đổi bất kỳ ai. Theo thời gian và với những cú tát và bài học của vũ trụ, mình cuối cùng cũng nhận ra rằng, sự thay đổi chỉ có thể đến từ chính họ, còn mình chỉ có thể là chất xúc tác, là trợ lực, là người dẫn đường. Giang sơn dễ đổi bàn tính khó dời mà. Còn lại, sự cố chấp thay đổi người khác khi họ chưa sẵn sàng là mất thời gian vô ích. Cho nên, sau này mình chill hơn rất nhiều trong việc chọn ai đó để mentor hay hỗ trợ.

Từ chối khi người cần được giúp đỡ không phải là người tự mình đi tìm mentor

Mình đã vướng rất nhiều ca vì nể nang hay thấy thương, thấy tội mà nhận mentor cho ai đó qua sự chân thành nhờ giúp đỡ từ người thân của họ. Mẹ nhờ mentor cho con, người nhà nhờ mentor cho một ai đó trong gia đình, vợ chồng, người yêu, bạn thân nhờ mentor giùm, vv. Tất cả những loại vì yêu thương, lo lắng, nóng ruột mà đi tìm thầy giùm dù có vận công cỡ nào cũng không mang về kết quả. Khi người cần được giúp đỡ không cảm thấy họ cần được giúp đỡ, không cảm thấy việc mình cần thay đổi là cấp thiết, là quan trọng, là dầu sôi lửa bỏng, là ngàn cân treo sợi tóc thì họ hoàn toàn không biết trân trọng sự giúp đỡ này. Vậy thì, làm sao bạn có thể giúp đỡ và thay đổi cách tư duy hay vận hành của một ai đó khi họ không cảm thấy điều đó là quan trọng?

Cho nên sau này, khi gặp bất kỳ một lời đề nghị nhờ giúp đỡ giùm nào, mình củng nhẹ nhàng từ chối. Từ chối không phải vì mình không sẵn lòng. Từ chối vì mình biết trước việc này sẽ không mang lại kết quả. Lời khuyên của mình cho tất cả những ai muốn nhờ mentor giùm là, hãy thuyết phục chính người cần được giúp đỡ đi tìm thầy khi bản thân họ nhận thức được lý do tại sao họ cần được giúp đỡ. Chỉ khi chính bản thân mình ngộ ra, chính bản thân mình cố gắng, chính bản thân mình gian nan đi tìm kiếm và học cách trân trọng sự giúp đỡ từ người khác thì bạn mới học được cách lớn lên. Ngày nào bạn còn núp vào, nép nhẹ vô ảnh hưởng của một ai đó đi nhờ vả giùm thì ngày đó bạn còn chưa sẵn sàng để được hướng dẫn.

Tận lực rồi move on

Cũng có rất nhiều trường hợp, nhận mentor rồi, nhưng trong quá trình mentor mình nhận ra định hướng của hai bên đã khác. Sự thay đổi trong định hướng có thể đến từ việc mình nhận định sai về định hướng của họ, vì tư duy phát triển ngắn hạn dài hạn không hợp nhau, vì điểm đến sau cùng của hai bên thay đổi theo thời gian, cũng có khi vì tác động của một ngoại lực nào đó, ví dụ như ảnh hưởng từ người khác, ảnh hưởng từ những cám dỗ nhất thời, hoặc cũng có khi họ đi tìm mentor không phải để học mà vì một mục đích nào đó khác, vv. Ngày xưa, mình rất cáu khi việc này xảy ra, và đương nhiên khi đã đầu tư thời gian và công sức cho ai đó mà chuyện nó không thành thì, mình sẽ chiến đấu để đưa mọi thứ về quỹ đạo cũ. Lâu dần, mình nhận ra là việc này quá tào lao, mất thời gian vô ích và tạo ra những mâu thuẫn không đáng có khiến cho tất cả mọi người đều mệt mỏi, làm cho bản thân kiệt sức một cách vô tội vạ. 

Thay vì thế, cứ nhẹ nhàng coi như duyên đã tận. Mình chỉ là người phàm chớ chẳng phải thần thánh gì mà đi ép người khác phải theo định hướng và khát vọng của mình. Hãy cứ để cho người ta chọn lựa con đường và giấc mơ của họ. Không có đúng sai gì ở đây. Chỉ có sự lựa chọn của mỗi cá nhân và chính họ phải trải nghiệm cuộc sống từ những lựa chọn và quyết định của bản thân mình. Với cách thay đổi tư duy như vậy, mình chì tận lực rồi move on, không níu kéo, chiến đấu hay tìm cách để cứu vãn sự rạn nứt. What for - Để làm gì kia chứ khi đôi bên không còn nhìn thấy giá trị của nhau? Khi không còn có thề giúp đỡ nữa vì những sự khác nhau trong tư duy và định hướng, hãy chia tay một cách nhẹ nhàng, vui vẻ và chúc phúc cho nhau. Nhiều khi mình nhận được lời than từ người xung quanh, sao chị có thể đưa ra quyết định dừng lại, cắt bỏ một việc gì đó quá nhanh, hơi có vẻ vô cảm đến thế? Sao không cho nó thêm thời gian? Nhưng khi hiểu rằng thời gian không phải là giải pháp, rằng bao nhiêu lâu nữa thì việc duy trì quan hệ đó cũng chỉ tệ đi chứ chẳng mang lại lợi ích gì cho ai thì bạn nghĩ mình nên quyết định thế sao nếu không phải là chia tay sớm đỡ đau khổ? Đời này mình đến để làm những việc có ý nghĩa, tích cực và tạo ra tác động. Không ai đến để hoang phí thời gian vào những việc chẳng đến đâu.

Bắt đầu từ nơi họ bắt đầu

Hồi trẻ trâu, mình nghĩ muốn được mình mentor thì họ phải như này, như này, như này…. Nghĩa là mọi điều kiện cần phải có đầy đủ đã rồi thì mình mới giúp được. Nhưng đời này làm gì có chuyện lúc nào những ngôi sao cũng xếp thẳng hàng. Đương nhiên, đôi khi may mắn cũng gặp người đầy đủ điều kiện đầu vào. Tuy nhiên, đa số hầu như không thiếu này thì cũng chẳng kia, không ai giống ai, cũng không ai có hoàn cảnh và hiện trạng giống ai. Thành ra, cách mentor và hỗ trợ cho từng người cũng phải linh hoạt thay đổi, có khi thì hành trình khác, cách tiếp cận khác, cách làm khác…. Vì thế, kế hoạch hỗ trợ, cố vấn cho từng dự án, từng mentee mình đều sử dụng design thinking - tư duy thiết kế để sáng tạo giải pháp, thử nghiệm và hiệu chỉnh. Cách này không được thì thử cách khác. Cách này không xong thì tìm cách khác. Quá trình này mất một khoảng thời gian ban đầu để cọ xát và điều chỉnh cho đến khi tìm ra cách hỗ trợ hợp nhất với hoàn cảnh và khả năng của mentee. 

Đây có lẽ là khoảng thời gian gian nan nhất để hai bên tìm hiểu và căn chỉnh cách làm việc sao cho thống nhất và hiệu quả. Ai không hiểu thì sẽ dễ rơi vào cảm giác bối rối, nghi ngại, mất niềm tin và quan hệ có thể bị lung lay. Ai hiểu và hợp tác để vượt qua thời gian calibration - căn chỉnh này thì sẽ tiến bộ rất nhanh và việc cộng tác sẽ mang đến những kết quả vượt bậc. Cho nên, làm gì cũng phải có nhận thức, biết suy nghĩ và quan trọng là phải giữ tâm bền bỉ thì mới thành công được. 

Sự thật là không ai trên đời này làm gì cũng giỏi, cũng thành, cũng đạt. Muốn thành, nó phải là nỗ lực từ các bên tham gia, cho dù quan hệ đó là đồng nghiệp, sếp lính, mentor-mentee hay đối tác. Và cho dù bạn có nhiệt huyết, mong muốn và khả năng đến đâu đi chăng nữa, vạn sự cuối cùng rồi cũng phải tuỳ duyên….